Film
Autoportret jako praktyka od-twarzania. Spotkanie z Ewą Toniak
Twórczość Marii Lassing można określić jako nieustanną walkę z konwencją portretową, redukującą podmiot do wizualnego schematu, kilku stałych elementów jak głowa, tułów, twarz. Tę ostatnią do zaledwie kilku punktów: nosa, oczu i ust — usankcjonowanej społecznie maski.
Łacińskie faciēs , pochodzące od od facere (tworzyć, robić), pierwotnie oznaczało zarówno twarz, jak i twór — kształt zewnętrzny. Rzeczownika „twarz” używano na określenie efektu tworzenia. Zatem „od-tworzenie”, nadanie czemuś formy, można synonimicznie potraktować jak „od-twarzanie”, czyli odnalezienie w medium malarskim nieredukowalnego „ja”. Autoportret możemy za Freudem potraktować jak akt autobiograficzny — gwarantujący podmiotowi spójność.
W języku polskim, związek między twarzą a malarstwem jest bardzo bliski. Mówimy, że jakaś emocja „maluje się”, czy też „odmalowała się” na czyjejś twarzy. O kimś, kogo spotykamy albo obserwujemy z niewielkiego dystansu powiemy, że stoimy z nim „twarzą w twarz”. Twarz daje się jak tekst „czytać”. I możemy z niej wiele — na przykład czyjś nastrój, emocje — „wyczytać”.
W czasie spotkania zastanowimy się nad autoportretem jako „miejscem autobiograficznym” Marii Lassing, artystki-nomadki rozszczepionej między dwoma kontynentami i trzema najważniejszymi dla europejskiej sztuki miejscami: Paryżem, Nowym Jorkiem i Wiedniem. I nad „operacjami na twarzy” — egzystencjalnym dziennikiem kobiety-artystki.
wstęp wolny
Ewa Toniak — doktor nauk humanistycznych, historyczka sztuki, adiunkt na Wydziale Wiedzy o Teatrze Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie. Interesuje się relacjami sztuki, przestrzeni i autobiografizmu, pamięcią kulturową i współczesnymi narracjami o PRL-u. Autorka książek: Olbrzymki. Kobiety i socrealizm (2008, 2009), Śmierć bohatera (2015) i Prace rentowne. Polscy artyści między ekonomią a sztuką w okresie odwilży (2015). Redaktorka naukowa tomu Kobiety i sztuka ok. 1960 r. (2010) oraz „Pamiętnika Sztuk Pięknych. T. 9, Sztuka polska 1944-1970” (Uniwersytet im. M. Kopernika, Toruń; ISnSŚ, Warszawa, 2015) i publikacji Natalia LL. Secretum et Tremor (2015). Autorka i kuratorka wystaw, m.in.: Alina Ślesińska (1926–1984) (2007), Trzy kobiety: Maria Pinińska-Bereś, Natalia Lach-Lachowicz, Ewa Partum (2011), Wolny strzelec (2013) w Zachęcie — Narodowej Galerii Sztuki; Moore and Auschwitz w Tate Britain (2010); Natalia LL. Secretum et Tremor w CSW Zamek Ujazdowski w Warszawie (2015). Stypendystka rządu francuskiego i Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Członkini Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Sztuki AICA. Mieszka w Warszawie.
Łacińskie faciēs , pochodzące od od facere (tworzyć, robić), pierwotnie oznaczało zarówno twarz, jak i twór — kształt zewnętrzny. Rzeczownika „twarz” używano na określenie efektu tworzenia. Zatem „od-tworzenie”, nadanie czemuś formy, można synonimicznie potraktować jak „od-twarzanie”, czyli odnalezienie w medium malarskim nieredukowalnego „ja”. Autoportret możemy za Freudem potraktować jak akt autobiograficzny — gwarantujący podmiotowi spójność.
W języku polskim, związek między twarzą a malarstwem jest bardzo bliski. Mówimy, że jakaś emocja „maluje się”, czy też „odmalowała się” na czyjejś twarzy. O kimś, kogo spotykamy albo obserwujemy z niewielkiego dystansu powiemy, że stoimy z nim „twarzą w twarz”. Twarz daje się jak tekst „czytać”. I możemy z niej wiele — na przykład czyjś nastrój, emocje — „wyczytać”.
W czasie spotkania zastanowimy się nad autoportretem jako „miejscem autobiograficznym” Marii Lassing, artystki-nomadki rozszczepionej między dwoma kontynentami i trzema najważniejszymi dla europejskiej sztuki miejscami: Paryżem, Nowym Jorkiem i Wiedniem. I nad „operacjami na twarzy” — egzystencjalnym dziennikiem kobiety-artystki.
wstęp wolny
Ewa Toniak — doktor nauk humanistycznych, historyczka sztuki, adiunkt na Wydziale Wiedzy o Teatrze Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie. Interesuje się relacjami sztuki, przestrzeni i autobiografizmu, pamięcią kulturową i współczesnymi narracjami o PRL-u. Autorka książek: Olbrzymki. Kobiety i socrealizm (2008, 2009), Śmierć bohatera (2015) i Prace rentowne. Polscy artyści między ekonomią a sztuką w okresie odwilży (2015). Redaktorka naukowa tomu Kobiety i sztuka ok. 1960 r. (2010) oraz „Pamiętnika Sztuk Pięknych. T. 9, Sztuka polska 1944-1970” (Uniwersytet im. M. Kopernika, Toruń; ISnSŚ, Warszawa, 2015) i publikacji Natalia LL. Secretum et Tremor (2015). Autorka i kuratorka wystaw, m.in.: Alina Ślesińska (1926–1984) (2007), Trzy kobiety: Maria Pinińska-Bereś, Natalia Lach-Lachowicz, Ewa Partum (2011), Wolny strzelec (2013) w Zachęcie — Narodowej Galerii Sztuki; Moore and Auschwitz w Tate Britain (2010); Natalia LL. Secretum et Tremor w CSW Zamek Ujazdowski w Warszawie (2015). Stypendystka rządu francuskiego i Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Członkini Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Sztuki AICA. Mieszka w Warszawie.
