Czym właściwie jest budżet obywatelski?

To proces, w którym mieszkańcy zgłaszają pomysły, a potem głosują, które projekty mają być zrealizowane z publicznych pieniędzy. Samorządy prowadzą takie działania od ponad dekady — mechanizm opiera się na zasadach określonych w ustawie o samorządzie gminnym oraz lokalnych regulaminach BO.

Najważniejsze: to nie konkurs dla firm, tylko narzędzie demokracji lokalnej. Każdy mieszkaniec może wskazać, czego potrzebuje jego okolica.

 

Co można zgłosić?

Projekty dzielą się zwykle na dwie grupy:

1. Projekty inwestycyjne (twarde)

  • nowe place zabaw
  • remonty chodników i ulic
  • oświetlenie
  • modernizacja parków
  • siłownie plenerowe
  • infrastrukturę sportową i rekreacyjną

 

 

To działania, które są budowane lub modernizowane na terenach należących do miasta.

2. Projekty społeczne (miękkie)

  • warsztaty

  • wydarzenia sportowe i kulturalne
  • zajęcia edukacyjne
  • działania ekologiczne
  • programy profilaktyczne

 

Tego typu projekty nie tworzą infrastruktury, ale mają aktywizować mieszkańców.

Jak wygląda proces? Krok po kroku

 

1. Zgłaszasz projekt

Papierowo lub online — zależnie od miasta. Potrzebny jest opis, lokalizacja i szacunkowy koszt.

 

 

2. Weryfikacja urzędu

Specjaliści sprawdzają:

  • zgodność z prawem,
  • możliwość wykonania,
  • własność terenu,
  • realność kosztów.

 

 

Jeśli projekt nie spełnia wymogów, może zostać odrzucony – zwykle z uzasadnieniem.

 

3. Głosowanie mieszkańców

Każdy oddaje głos na wybrane projekty. Te z największą liczbą głosów trafiają do realizacji.

 

 

4. Realizacja przez miasto

Wybrane projekty wpisywane są do budżetu miasta i wykonane — przeważnie w następnym roku.

 

Czy miasto staje się właścicielem projektu?

Tak — ale w logiczny, formalny sposób.

 

  • Jeśli powstaje infrastruktura (boisko, oświetlenie, zieleń), to należy do miasta, bo budowana jest na jego terenie i z jego pieniędzy.
  • Jeśli projekt dotyczy wydarzeń czy warsztatów — miasto finansuje ich przeprowadzenie. Pomysłodawca nie ma do niego praw, a wykonawcę często wybiera się przez procedury zamówień publicznych.

 

 

BO nie jest dotacją dla osób prywatnych ani firm. To narzędzie, by mieszkańcy mogli wskazać, co ich zdaniem jest potrzebne.

 

 

Dlaczego warto zgłosić projekt?

  • realny wpływ na przestrzeń swojego miasta,
  • możliwość poprawy jakości życia w najbliższej okolicy,
  • szybka ścieżka realizacji — projekty BO są często wykonywane szybciej niż inwestycje z klasycznego budżetu,
  • integracja lokalnej społeczności.

 

 

Dla wielu mieszkańców to jedyna okazja, aby doprowadzić do modernizacji fragmentu ich okolicy, która inaczej mogłaby czekać latami.

Kto może zgłosić projekt?

Zasady zależą od miasta, ale najczęściej:

  • każdy mieszkaniec,
  • bez względu na wiek,
  • bez konieczności meldunku (liczy się zamieszkanie).

 

 

W wielu miejscach dzieci i młodzież także mogą składać projekty i głosować.

 

Zgłoszenia już trwają

 

Jeśli masz pomysł, który poprawi życie w Twojej dzielnicy, to dobry moment, żeby go zgłosić. Formularze, regulamin i harmonogram każda gmina publikuje na swojej stronie internetowej oraz na stronie budżetu obywatelskiego.

 

To realna szansa, by zmienić swoją okolicę — i zrobić coś, z czego skorzystają mieszkańcy przez lata.