Spotkanie z kompozytorem: James Dillon

Spotkanie z kompozytorem: James Dillon

Start: 22 września 2015 12:00
Koniec: 22 września 2015 15:00
Spotkanie z kompozytorem: James Dillon

ur. 1950 w Glasgow. W 1982 r. jego kompozycja Parjanya-vata na wiolonczelę solo zdobyła nagrodę Kranichsteiner na Wakacyjnych Kursach Nowej Muzyki w Darmstadcie. Jej tytuł nawiązuje do sanskryckich hymnów wedyckich, w których pardźanja i vata to personifikacje deszczu i wiatru. Na początku lat 70. Dillon studiował muzykę indyjską pod kierunkiem Punity Gupty, a niektóre z technik rytmicznych, które wówczas poznał, pojawiają się w Ti·re-Ti·ke-Dha na perkusję solo.
Dillon był kilkakrotnie zapraszany do Darmstadtu w latach 80. i 90. Jego I Kwartet smyczkowy został wykonany po raz pierwszy w 1983 r. przez Arditti Quartet na Festiwalu Muzyki Współczesnej w Huddersfield. Od tego czasu zespół ten współpracuje z kompozytorem, wykonując jego kolejne kwartety, a festiwal stał się jednym z wielu, na których prezentowana jest muzyka Dillona, m.in. zorganizował w 1995 r. duży koncert monograficzny poświęcony jego twórczości.
W połowie lat 80. artysta podjął pracę na Tryptykiem niemieckim, serią utworów opartych – jak sam mówi − na idei „iluminacji jako emanacji ciemności”, temacie powracającym często w sztuce Zachodu. Na zamówienie London Sinfonietta powstały w 1985 r. Überschreiten, w dwa lata później − helle Nacht, pierwsza kompozycja Dillona na wielką orkiestrę. Richard Toop opisał to potężne dzieło jako „muzykę pełną figur, które są – podobnie jak gwiazdy – silne, choć wydają się niemal nieskończenie odległe”. W 1994 r. dzięki współpracy z Philem Leshem z Grateful Dead (Fundacja Rex) i BBC dokonano nagrania helle Nacht oraz powstałego w 1992 r. na zamówienie festiwalu BBC Proms ignis noster w wykonaniu BBC Symphony Orchestra pod batutą Artura Tamayo. W 1996 r. Tryptyk został zamknięty koncertem fletowym Blitzschlag. Utwór ten miał premierę na Festiwalu w Edynburgu w wykonaniu Pierre’a-Yves’a Artauda i BBC Scottish Symphony Orchestra pod dyrekcją Martyna Brabbinsa.
W latach 80. i 90. James Dillon pracował nad Nine Rivers, ambitnym projektem serii dużych kompozycji, pomyślanych nie jako cykl, ale raczej zbiór utworów zachowujący pewną „wewnętrzną symetrię”. Tych dziewięć dzieł napisanych zostało na różne składy, począwszy od perkusji i elektroniki w La coupure, poprzez utwory kameralne, jak East 11th St NY 10003, aż po kompozycje największe: Viriditas na 16 głosów solowych i Oceanos. Ten ostatni utwór, „ocean oceanów”, stanowi swego rodzaju ujście Nine Rivers, jednoczące wszystkie zaangażowane do wcześniejszych dzieł siły – ponad 50 muzyków i elektronikę. Oceanos powstał na zamówienie BBC Proms w 1996 r., a wykonany został po raz pierwszy pod dyrekcją Richarda Bernasa oraz Music Projects/London. Obok BBC instytucjami zamawiającymi były IRCAM, Ensemble intercontemporain, Oslo Sinfonietta oraz projekt „Glasgow – Europejskie Miasto Kultury 1990”.
Dillon powtarza, że seria Nine Rivers miała być ucieczką przed „atomistyczną” działalnością twórczą. Zawiłe odniesienia tej potężnej i złożonej refleksji nad czasem, połączone metaforą rzeki, sięgają od problemów ochrony środowiska po naturę języka muzycznego. Pozostałe utwory tego zbioru obejmują: L’évolution du vol, cykl pieśni na głos żeński i zespół kameralny, Traumwerk − serię utworów skrzypcowych, z których pierwszy, na dwoje skrzypiec, zdobył w 1997 r. nagrodę Królewskiego Towarzystwa Filharmonicznego w kategorii kameralnej, a także The Book of Elements, cykl pięciu zeszytów kompozycji na fortepian solo, powstałych z myślą o pianiście Rogerze Woodwardzie (zeszyt piąty został w 2003 r. nagrodzony przez Królewskie Towarzystwo Filharmoniczne).
Na trzecie zamówienie BBC Proms powstał Koncert skrzypcowy Dillona, wykonany po raz pierwszy z wielkim powodzeniem w 2000 r. przez Thomasa Zehetmaira i BBC Scottish Symphony Orchestra pod batutą Martyna Brabbinsa. Kompozytor wykorzystuje w nim dźwięki dud i szybkie przebiegi skrzypiec, charakterystyczne dla tradycji szkockiej muzyki ludowej, przeciwstawiając je gęstej, wirtuozowskiej fakturze orkiestrowej charakterystycznej dla jego idiomu. Podobnie jak w Blitzschlag, zarówno solista, jak i orkiestra zostają wciągnięci do tańca; pojawia się wśród nich silne przyciąganie, jak pęd ćmy do światła.
Do innych nowszych dzieł orkiestrowych Dillona należą czteroczęściowa Via Sacra, powstała na zamówienie Towarzystwa Filharmonicznego w Brukseli z okazji obchodów tysiąclecia miasta, oraz La navette, jednoczęściowy utwór zamówiony przez SWR dla Donaueschingen Musiktage (2001).
Jedno z ostatnio wystawionych dzieł Dillona, opera Philomela, stanowi rozwinięcie materiału La navette. Wystawiona została po raz pierwszy w Porto we wrześniu 2004 r. Napisana do własnego libretta kompozytora, oparta jest na greckim micie gwałtu i tortur dokonanych przez Tereusa na Filomeli i jej późniejszej opowieści ukrytej w splotach tkaniny.
W styczniu 2005 r. Dillon ukończył IV Kwartet smyczkowy, wykonany po raz pierwszy w marcu tegoż roku przez Kwartet Diotima. W planach kompozytora znajduje się koncert fortepianowy, duży wieloczęściowy utwór Anthropologies. Dillon współpracuje ściśle z wieloma zespołami. Był gościnnym wykładowcą uczelni na całym świecie oraz został wyróżniony tytułem Distinguished International Visitor Uniwersytetu Nowojorskiego (2001−02). W roku 2003 otrzymał doktorat honorowy Uniwersytetu w Huddersfield. Od 1982 r. wydawcą utworów Dillona jest Edition Peters.

Ważniejsze utwory (od 1995 r.): black/nebulae na duet fortepianowy (1995), Redemption na klarnet, skrzypce i fortepian (1995), Black/nebulae na dwa fortepiany (1995), Redemption na klarnet, skrzypce i fortepian (1995), Traumwerk I, 12 duetów skrzypcowych (1995), Blitzschlag na flet i orkiestrę (1996), Oceanos na 16 głosów, orkiestrę i live electronics (1996), Todesengel na klarnet i wibrafon (1996), Hyades na 12 głosów (1998), III Kwartet smyczkowy (1998), Eos na wiolonczelę (1999), Residue na chór podwójny (1999), Vapor na kwartet wokalny i kwartet smyczkowy (1999), Via Sacra na orkiestrę (1999), La coupure na perkusję i elektronikę (2000), Koncert skrzypcowy (2000), 2 Etiudy na akordeon (2001), La navette na wielką orkiestrę (2001), Traumwerk – zeszyt II na skrzypce i klawesyn (2001), 2 Etiudy na akordeon (2001), The Book of Elements I–V na fortepian (1997−2002), Traumwerk III na skrzypce i fortepian (2002), The Soadie Waste, II część Anthropology ‘Wedding receptions, dances and housie housie’ na fortepian i kwartet smyczkowy (2003), Kwartet smyczkowy na 50. jubileusz Kwartetu Arditti (2003), Philomela, opera w pięciu aktach (2004), Diogenes na klarnet basowy (2005), IV Kwartet smyczkowy (2005), Koncert fortepianowy „Andromeda” (2005), The Magic Stick na fortepian i perkusję (2005), The Hesperides na skrzypce i fortepian (2007), Theatrum: figurae na instrument dęte i perkusję (2007), V Kwartet smyczkowy (2008), Physis I & II na wielką orkiestrę (2008), Upon a Cloudy Night na kontratenor i fortepian (2008), Charm na fortepian (2009), Dragonfly na fortepian (2009), The Leuven Triptych na zespół (2009), Torii na zespół (2009), Fujin na fortepian (2010), Stabat Mater na chór i zespół (2010), VI Kwartet smyczkowy (2010), Oslo/Triptych na zespół (2011), White Numbers na wielką orkiestrę (2011), New York Triptych na zespół (2011–12), VII Kwartet smyczkowy.

Najlepsze filmy na kanapowego lenia
Top Gun od dziś w kinach
Piękno opuszczonych scenografii filmów...porno