Minimalna, konceptualna, materialna – fenomen rzeźby Wandy Czełkowskiej

Pierwsza część konferencji poświęcona będzie kontekstowi lokalnemu twórczości Czełkowskiej – krakowskiemu i polskiemu. W ramach drugiej części jej sztuka będzie rozpatrywana w kontekście globalnym.

Jednym z zagadnień, które stanowi punkt wyjścia zarówno dla wystawy, jak i dla konferencji jest mechanizm uwzględniania bądź nieuwzględniania danej osobowości artystycznej w polu historii sztuki. Perspektywę badawczą, która pozwala na zaobserwowanie jednej ze składowych tego mechanizmu, przedstawi dr hab. Ewa Toniak. Badaczka w swoim wykładzie przypomni o artystkach działających w latach 1950–1970, takich jak Alina Ślesińska czy Alina Szapocznikow, o których pisała uprzednio w opracowaniach Artystki polskie oraz Olbrzymki. W tym kontekście podejmie również próbę zrekonstruowania kariery Wandy Czełkowskiej.

Wanda Czełkowska rozpoczęła studia na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w 1949 roku w pracowni rzeźby prowadzonej przez Jerzego Bandurę. Z pewnością opiekuńczym duchem i autorytetem był dla niej Xawery Dunikowski. Autorka Stołu (1968–1971) i Bezwzględnego wyeliminowania rzeźby jako pojęcia kształtu (1972–1995) pięćdziesiąt lat życia spędziła w Krakowie, gdzie pozostała po ukończeniu studiów. Mieszkając przy ulicy Karmelickiej w gronie znajomych artystów, którą to wspólnotę nazywała „artystycznym kołchozem”, żywiła do miasta ambiwalentne odczucia. Z pewnym dystansem odnosiła się również do swojego najbliższego kontekstu artystycznego – środowiska II Grupy Krakowskiej. Relacje artystki z grupą nie są dobrze udokumentowane, można odnieść wrażenie, że Czełkowska – mimo deklaracji o przywiązaniu do postaci i teatru Tadeusza Kantora oraz udziału w cyklicznych wystawach – wobec samej grupy działała raczej satelicko. O kontekście działań artystki w środowisku Krakowa opowie prof. Maria Hussakowska oraz prof. Jerzy Malinowski, który zwróci uwagę na topograficzny i interpersonalny aspekt tych działań. Na oddziaływaniu II Grupy Krakowskiej skoncentruje się w swoim wykładzie Ewa Tatar.

W wystąpieniu zamykającym część pierwszą Anna Kłosowska – konserwatorka sztuki współczesnej w Muzeum Narodowym w Krakowie, odniesie się do wyzwań, jakie pociąga za sobą konserwacja takich instalacji, jak Stół (1968–1971) i Ściana (1975–1976). Obie prace znajdują się w kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie.

Na doświadczeniach artystki z globalnym światem sztuki skoncentruje się dr Richard Demarco – kurator i galerzysta działający w Edynburgu. Demarco jako osoba odpowiedzialna za sekcję sztuk wizualnych w ramach Międzynarodowego Festiwalu w Edynburgu w 1972 roku, zorganizował wystawę polskiej awangardy „Atelier '72”, w której udział wzięli m.in. Magdalena Abakanowicz, Tadeusz Kantor, Roman Opałka, Zbigniew Warpechowski. Po zapoznaniu się z koncepcją Stołu, zaprosił Czełkowską do zrealizowania pracy w Edynburgu. W trakcie wykładu Demarco zrekonstruuje historię negocjacji, które doprowadziły do pokazania podczas festiwalu Informacji pojęciowej o »Stole«.

Współczesny aspekt globalnego odbioru prac Czełkowskiej wprowadzi Anke Kempkes – kuratorka i właścicielka nowojorskiej galerii Broadway 1602. Kempkes była kuratorką wystawy Aliny Szapocznikow „Flesh at War With Enigma” w 2004 roku w Kunsthalle w Bazylei. Podczas konferencji porówna sylwetkę artystyczną Czełkowskiej z postawą Rosemarie Castoro – nowojorskiej minimalistki, której wystawa „Loft Show” zrealizowana w pracowni artystki miała miejsce w Nowym Jorku w 2015 roku.

Konferencję zamknie wystąpienie Ewy Opałki – kuratorki wystawy, która opowie o koncepcji wystawy „Retrospekcja” w Muzeum Rzeźby w Królikarni w odniesieniu do filozoficznej tradycji fenomenologii i feminizmu korporalnego, zagadnień materialności rzeźb Czełkowskiej oraz problemu specyfiki ucieleśnionego (kobiecego) podmiotu.